ที่ตั้ง
126 ถนน ศิริพงษ์ แขวง สำราญราษฎร์ เขต พระนคร กรุงเทพมหานคร

ประวัติ
เดิมเป็นวังเก่าของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนมรุพงศ์ศิริพัฒน์พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ต้นราชสกุล "วัฒนวงศ์" ได้ทรงอุทิศให้รัฐบาลตั้งเป็นโรงเรียนฝึกหัดครูสตรีแห่งแรก เพื่อเป็นพระบรมราชานุสรณ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทำบุญเปิดโรงเรียนฝึกหัดครูหญิงแห่งนี้เมื่อ วันที่ 9 มิถุนายน 2456 และเปิดสอนในวันที่ 10 มิถุนายน 2456 พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อ โรงเรียนว่า “เบญจมราชาลัย” และกรมศึกษาธิการได้เชิญเสด็จสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานารถทรงเปิดโรงเรียน เมื่อ วันที่ 14 ธันวาคม พ. ศ. 2456 กระทรวงธรรมการได้จัดซ่อมแซมแก้ไขให้เข้ารูปเหมาะสมที่จะเป็นโรงเรียนด้วยทุนของรัฐบาล เป็นจำนวนเงิน 8,361 บาท 7 สตางค์ มีเนื้อที่ 2 ไร่ 2 งาน 35 ตารางวา ตั้งอยู่ฝั่งตรงข้ามวัดสุทัศนเทพวราราม ถนนศิริพงศ์ แขวงสำราญราษฎร์ กรุงเทพมหานคร อาคารโรงเรียนเป็นพระตำหนัก 2 หลัง และอาคารเรือนไม้ 5 หลัง ด้านหน้าโรงเรียนล้อมด้วยตึกแถวตลอด มีประตูเล็กเป็นทางออกแคบๆ ระหว่างห้องแถวเพียงทางเดียว ในราว พ. ศ. 2505 เบญจมราชาลัยสมาคม ซึ่งมีคุณหญิงประภาพรรณ วิจิตรวาทการเป็นนายกสมาคม ได้เล็งเห็นถึงความไม่ปลอดภัยอันอาจจะมีขึ้นแก่นักเรียนได้หากเกิดอัคคีภัยขึ้น จึงได้ร่วมใจกันจัดหาเงินตั้งเป็นมูลนิธิ เพื่อใช้ดอกผลจ่ายเป็นค่าทดแทนตึกแถวถวายวัดมกุฏกษัตริยาราม และได้จัดสร้างรั้วด้านหน้าโรงเรียนในปี พ. ศ. 2507

ใน พ. ศ. 2500 โรงรียนได้รื้ออาคารไม้หลังเก่าด้านทิศเหนือสร้างเป็นอาคารเรียนคอนกรีตหลังที่ 1 คือตึก “ มรุพงศ์อนุสรณ์” ม. จ. หญิงจงกลนี วัฒนวงศ์ พระธิดากรมขุนมรุพงศ์ศิริพัฒน์ เป็นผู้ทรงวางศิลาฤกษ์ เมื่อวันที่ 17 มีนาคม พ. ศ. 2501 ใน พ. ศ. 2504 โรงเรียนได้รื้ออาคารไม้หลังเก่าด้านทิศใต้ สร้างอาคารเรียนคอนกรีตหลังที่ 2 คือตึก “ จันทรนิภา” ในพ. ศ. 2508 ได้รื้ออาคารไม้ด้านทิศตะวันออก สร้างอาคารเรียนคอนกรีตหลังที่ 3 คือ ตึก “ วัฒนานุสรณ์”

โรงเรียนเบญจมราชาลัยเมื่อเริ่มเปิดสอนเป็นโรงเรียนฝึกหัดครูประถมทั้งประจำและไปกลับ รับนักเรียนกรุงเทพฯ และปริมณฑลต่างๆ และได้ขยายการสอนถึงวิชาครูมัธยม ต่อมาในภายหลัง ได้เปิดสอนภาษาอังกฤษ ภาษาฝรั่งเศสชั้นสูงเทียบเท่าประโยคมัธยมสมบูรณ์ชายมีทั้งแผนกภาษา แผนกวิทยาศาสตร์ และแผนกกลาง นับเป็นโรงเรียนสตรีแห่งแรกที่เปิดสอนวิชาในหลักสูตรมัธยมบริบูรณ์ชาย (ม.7- ม.8) ต่อมา ในพ. ศ.2475 กระทรวงศึกษาธิการ ได้รับพระราชทานที่ดินและสิ่งปลูกสร้างที่ตำบลเพชรบุรี

จากสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินทร ให้จัดสร้างเป็นโรงเรียน กระทรวงศึกษาธิการจึงสั่งย้ายครูและชั้นประโยคมัธยมบริบูรณ์ชาย ทั้งหมดไปอยู่โรงเรียนเพชรบุรีวิทยาลงกรณ์ นับเป็นการย้ายครั้งใหญ่ ทำให้โรงเรียนเบญจมราชาลัยต้องลดฐานะมาเป็นโรงเรียนสามัญและมีการเปลี่ยนแปลงอีกหลายครั้ง ตั้งแต่ปี พ . ศ. 2526 เป็นต้นมา โรงเรียนเบญจมราชาลัย ได้จัดการศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและมัธยมศึกษาตอนปลาย

บรรณานุกรม
กรมศิลปากร. รายงานการสำรวจโบราณสถานในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : งานผังรูปแบบ ฝ่ายอนุรักษ์โบราณสถาน กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2538.