พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้

       พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ หรือมิวเซียมสยาม เน้นการนำเสนอเนื้อหาเชิงบูรณาการเพื่อให้ครอบคลุมองค์ความรู้ ทั้งด้านภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ มานุษยวิทยา โบราณคดี ชาติพันธุ์วิทยา สิ่งแวดล้อม วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และศิลปกรรมศาสตร์ ฯลฯ ใช้งานวิจัยเป็นพื้นฐานในการสร้างเนื้อหา ในการรวบรวมเนื้อหาที่ใช้การศึกษาวิเคราะห์ จัดลำดับความคิด เพื่อสร้าง แก่นเรื่องรวม (Theme) ให้ครอบคลุมเนื้อหาที่ต้องการนำเสนอ โดยใช้ทักษะของการเล่าเรื่อง เริ่มตั้งแต่การปูพื้น เกริ่นนำ การเดินเรื่อง การสร้างจุดเน้น การสรุป และการนำความคิดไปสร้างจินตภาพให้เห็นรูปลักษณ์ของนิทรรศการโดยรวม แบ่งเนื้อหาออกเป็นประเด็นต่าง ๆ แต่ละประเด็นคำนึงถึงบริบทเพื่อสร้างความตระหนักรู้จุดประกายให้เกิดความใฝ่รู้ ง่ายต่อการเรียนรู้ และความเข้าใจ ง่ายต่อการจดจำ และนำไปคิดวิเคราะห์ด้วยตนเอง

อาคารและสถานที่ตั้ง

       อาคารสำนักงานปลัดกระทรวงพาณิชย์ (เดิม) ถนนสนามไชย เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร

       รัชกาลที่ 1 ทรงสถาปนาพระบรมมหาราชวัง และวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) ขึ้นบนพื้นที่ฝั่งพระนครริมแม่น้ำเจ้าพระยา และโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิสังขรณ์วัดโพธารามขึ้นใหม่ พระราชทานนามภายหลังว่า วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม พื้นที่มิวเซียมสยาม หรือกระทรวงพาณิชย์ (เดิม) ในสมัยนี้ได้กลายเป็นพื้นที่รูปสามเหลี่ยมชายธงที่ติดกับท้ายวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามดังที่ปรากฏในปัจจุบัน แต่ยังไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่ามีการใช้พื้นที่ในบริเวณนี้อย่างไร ในสมัยรัชกาลที่ 6 พระองค์ได้ทรงจัดตั้งกระทรวงพาณิชย์ขึ้นในปี พ.ศ. 2463 และได้ยกพื้นที่บริเวณสามเหลี่ยมชายธงท้ายวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ให้เป็นที่ทำการของกระทรวงพาณิชย์ เรื่อยมาจนกระทั่งในปัจจุบัน ได้มีการย้ายที่ทำการกระทรวงพาณิชย์ไปยังที่ใหม่ และได้ปรับเปลี่ยนอาคารกระทรวงพาณิชย์ (เดิม) ให้กลายเป็นสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ หรือมิวเซียมสยามในปัจจุบัน

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม

       อาคารกระทรวงพาณิชย์เป็นอาคาร 3 ชั้นแบบยุโรป โดยรัฐบาลในขณะนั้นได้ว่าจ้างสถาปนิกชาวอิตาเลียน ชื่อ มาริโอ ตามาญโญ มาเป็นผู้ออกแบบอาคารที่ทำการกระทรวงแห่งใหม่นี้ พร้อมกับได้ว่าจ้างนาย วิตโตริโอ โนวี นายช่างจากเมืองมิลานมาเป็นผู้ออกแบบลวดลายประดับอาคาร ตัวอาคารทั้งหมดได้เริ่มการก่อสร้างตั้งแต่ปี พ.ศ. 2463 แล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2465

       ตัวอาคารที่ทำการกระทรวงพาณิชย์ถูกสร้างเป็นอาคารสูง 3 ชั้น มีผังเป็นรูปตัวอี (E) ก่ออิฐถือปูนเรียบทาสีเหลืองอ่อน โดยออกแบบให้มีระเบียงใสส่วนด้านหน้าของอาคารทุกชั้น ลักษณะอาคาร และลวดลายประดับอาคารเป็นสถาปัตยกรรมยุโรป แบบอิตาเลียน เรเนสซองส์ ที่ออกแบบให้มีความเรียบง่ายมากขึ้น ตามแบบความนิยมในสถาปัตยกรรมยุคต้นศตวรรษที่ 20

แนวทางการจัดแสดงในมิวเซียมสยาม

       มิวเซียมสยามเป็น Complex Museum ที่นำเสนอเนื้อหาเชิงบูรณาการ แสดงความเป็นมาของประเทศไทย และประเทศเพื่อบ้าน ในช่วงระยะเวลา 3 ช่วง โดยมิได้เรียงลำดับเหตุการณ์ตามปีพุทธศักราช และอีก 1 แนวคิดหลัก คือ เรื่องพุทธศาสนาอันเป็นศาสนาประจำชาติ ซึ่งทั้งสามช่วงเวลาดังกล่าวประกอบด้วย

       1. ช่วงสุวรรณภูมิ เริ่มตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่มีเหตุการณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้นในภูมิภาคนี้ โดยส่วนหนึ่งได้ทำการเปรียบเทียบกับส่วนอื่น ๆ ของโลกด้วย

       2. ช่วงสยามประเทศ หรือสมัยอยุธยา

       3. ช่วงประเทศไทย ซึ่งเป็นช่วงแห่งการเปลี่ยนสยามประเทศเป็นประเทศที่มีความสมัยใหม่มากขึ้น จนกระทั่งถึงช่วงเปลี่ยนแปลงการปกครอง

       ทั้งนี้เนื้อหาที่จัดแสดงในนิทรรศการนั้น มีลักษณะเป็นการตั้งคำถามตั้งแต่เริ่มการเข้าชมนิทรรศการ โดยในขั้นแรกจะมีการฉายภาพยนตร์สั้นเพื่อโน้มน้าวผู้ชมเข้าสู่ห้องจัดแสดงอื่น ๆ นิทรรศการที่จัดแสดงในมิวเซียมสยามแบ่งได้ 4 ประเภท ได้แก่ นิทรรศการถาวร, นิทรรศการชั่วคราว, นิทรรศการเคลื่อนที่ และนิทรรศการพิเศษ

บรรณานุกรม

ปนัดดา มนูรัษฎา. "โครงการออกแบบผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกเพื่อจำหน่ายในร้านค้าพิพิธภัณฑ์ : กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ (มิวเซียมสยาม)" วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบผลิตภัณฑ์ ภาควิชาการออกแบบผลิตภัณฑ์ คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2555.