พระที่นั่งและหอในหมู่พระมหามณเฑียร

 พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน

พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน เป็นพระที่นั่งองค์ประธานของหมู่พระมหามณเฑียร มีลักษณะแบบสถาปัตยกรรมไทย เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนชั้นเดียว 3 องค์แฝดเรียงกันจากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก พระที่นั่งองค์กลางเป็นพระที่นั่งโถง มีพระทวารและอัฒจันทร์ลงสู่มุขกระสัน ซึ่งเป็นท้องพระโรงหน้าทางด้านเหนือ และท้องพระโรงหลังทางด้านใต้ พระที่นั่งองค์ตะวันออก เป็นพระวิมานที่บรรทมของพระมหากษัตริย์ และเป็นสถานที่เสด็จประทับในพระราชพิธีเฉลิมพระราชมณเฑียรในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกภาพจิตรกรรมในพระที่นั่งจักรพรรดิพิมานมีลักษณะที่งดงามมาก

พระที่นั่งไพศาลทักษิณ

พระที่นั่งไพศาลทักษิณสร้างต่อเนื่องกับพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ทางท้องพระโรงหน้า ทอดจากทิศตะวันออกไปตะวันตก พระที่นั่งองค์นี้เป็นสถานที่ประดิษฐาน พระสยามเทวาธิราช พระที่นั่งอัฐทิศอุทุมพรพระราชอาสน์และพระที่นั่งภัทรบิฐ

พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน

พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมานสร้างต่อเนื่องกับพระที่นั่งไพศาลทักษิณทางด้านเหนือ โดยมีพระทวารเทวราชมเหศวร์ของพระที่นั่งไพศาลทักษิณเป็นทางเสด็จออกสู่พระที่นั่งองค์นี้ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นสำหรับเสด็จออกว่าราชการสำคัญ ทั้งยังใช้เป็นที่ประกอบพระราชพิธีในงานสิริมงคลและการพระมหากุศลเป็นครั้งคราว และเป็นท้องพระโรงสำหรับเสด็จออกฝ่ายหน้า เช่น เสด็จออกขุนนาง เสด็จออกมหาสมาคมและเสด็จออกทรงบำเพ็ญพระราชกุศลต่างๆ

สถาปัตยกรรม เป็นแบบท้องพระโรงยกพื้นสูงสร้างแบบก่ออิฐถือปูนทาสีขาว ตกแต่งหลังคาด้วยกระเบื้องดินเผาเคลือบสีเขียว ขอบสีส้ม ลวดสีเหลือง ประดับด้วยช่อฟ้า หางหงส์ ประดับกระจกสีทอง ภายในองค์พระที่นั่งประดิษฐานพระแท่นราชบัลลังก์ 2 องค์คือ พระที่นั่งบุษบกมาลามหาจักรพรรดิพิมานและพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ อันเป็นพระราชอาสน์สำหรับองค์พระมหากษัตริย์ประทับในงานพระราชพิธี ประดิษฐานอยู่ภายใต้พระมหาเศวตฉัตร

พระที่นั่งเทพสถานพิลาสและพระที่นั่งเทพอาสน์พิไล
พระที่นั่งทั้งสององค์นี้คือพระปรัศว์ซ้ายขวาของพระที่นั่งจักรพรรดิมาน เป็นที่ประทับของเจ้านายฝ่ายใน

หอพระสุราลัยพิมาน

เดิมเรียกว่า “หอพระเจ้า” เป็นหอเล็กๆชั้นเดียวอยู่ทางตะวันออกของพระที่นั่งไพศาลทักษิณ สร้างในรัชกาลที่ 1 เป็นที่ประดิษฐาน ปูชนียวัตถุ เช่น พระบรมสารีริกธาตุ และพระพุทธรูปสำคัญ

หอพระธาตุมณเฑียร
อยู่ทางทิศตะวันตกของพระที่นั่งไพศาลทักษิณ เป็นสถานที่ประดิษฐานพระบรมอัฐิ สมเด็จพระบรมราชบูรพการี ที่ผนังด้านเหนือของหอพระธาตุมณเฑียรเจาะเป็นช่องพระบัญชรเปิดออกสู่ลานข้างพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยฝ่ายตะวันตก เรียกกันว่า “ สีหบัญชร” เป็นสถานที่ซึ่งพระมหากษัตริย์เสด็จออกให้เฝ้าฯ แทนการเสด็จออกท้องพระโรงส่วนมากเป็นการเฝ้าในเวลาวิกาล